Jaarlijks miljoenen lesboeken de vuilnisbak in

Elk jaar belanden miljoenen schoolboeken in de prullenbak, een probleem dat basisscholen en middelbare scholen duurder uit laat zijn. De druk op uitgevers zoals Noordhoff, Malmberg en ThiemeMeulenhoff groeit om duurzamere alternatieven te bieden. Wat veroorzaakt deze verspilling, en hoe kan het anders?

Sinds 2019 gebruiken veel middelbare scholen werkboeken waarin leerlingen schrijven, in plaats van herbruikbare leerboeken met een harde kaft. Bijna driekwart van deze werkboeken wordt na een schooljaar weggegooid. Een inkoopmanager van een scholengemeenschap met 15.000 leerlingen meldde dat van de 155.000 ingekochte boeken 110.000 werkboeken waren, die na gebruik direct in de afvalbak verdwijnen. Dit verhoogt niet alleen de kosten – tot wel 20 procent meer dan vroeger – maar schaadt ook het milieu.

Uitgevers wijzen op voordelen van werkboeken: ze zijn actueel en sluiten aan bij de wensen van sommige scholen. ThiemeMeulenhoff biedt sinds kort werkboeken met een harde kaft, maar de inhoud is niet aangepast, waardoor leerlingen er nog steeds in kunnen schrijven. Scholen plakken stickers over instructies om dit te voorkomen, maar dat is een lapmiddel. Overstappen naar een andere uitgever helpt weinig, omdat de drie grootste spelers vergelijkbare systemen hanteren.

Scholen en het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) pleiten voor verandering. Een combinatie van herbruikbare boeken en digitale licenties zou ideaal zijn. Een leerling kreeg vorig jaar twaalf boeken, waarvan slechts twee werden hergebruikt. Digitale platforms maken huiswerk volgen makkelijker, maar kosten vaak extra. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) onderzoekt de schoolboekenmarkt, terwijl het ministerie van Onderwijs samen met Economische Zaken kijkt naar prijs, kwaliteit en keuzevrijheid. Resultaten worden in voorjaar 2026 verwacht.

Scholen willen meer controle over leermiddelen. Een basisschool in Noord-Holland experimenteerde met herbruikbare boeken, wat de kosten met 15 procent verlaagde. De roep om duurzaamheid groeit, maar uitgevers moeten sneller schakelen. Tot die tijd blijft de afvalberg van boeken een doorn in het oog van het onderwijs.