Vrijeschoolonderwijs

Vrijeschoolonderwijs, ook wel Waldorfonderwijs genoemd, draait om het hele kind: hoofd, hart en handen. Het begon in 1919 met Rudolf Steiner in Duitsland, die vond dat school niet alleen om rekenen en taal moest draaien, maar ook om denken, voelen en doen. In Nederland zijn er nu zo’n 134 vrijescholen – 102 basisscholen en 31 middelbare – met een flinke groei in het aantal leerlingen. Maar wat maakt het vrijeschoolonderwijs anders?

Kinderen leren in jaarklassen, maar niet alleen met droge toetsen. In plaats daarvan duiken ze in periodes van een paar weken in één vak, zoals geschiedenis of natuurkunde. Ze schilderen, zingen of doen euritmie, een soort bewegingskunst. De docent blijft vaak jaren bij dezelfde klas, als een soort gids die het kind echt kent. Denk bij het vrijeschoolonderwijs aan lessen met krijttekeningen, seizoensfeesten zoals Sint Michaël, of handenarbeid met wol. Het gaat bij deze vorm van onderwijs om creativiteit en verwondering, niet om wie het snelst is.

Vrijeschoolonderwijs is een school waar je leert door te maken, te beleven en te groeien. Het is net een tikkie anders: een plek waar het kind centraal staat. Nieuwsgierig naar dit type onderwijs? Kijk op www.vrijescholen.nl.

Een vrijeschoolklas is geen standaard schoolklas vol tafels in rijen. De bedoeling is dat dit type klas aanvoelt als een warme, huiselijke plek waar kinderen leren door te doen. In plaats van gemengde leeftijden werkt de vrijeschool met jaarklassen, zoals klas 1 tot 6 op de basisschool of 7 tot 12 op de middelbare school. Wat maakt dit type klas anders?

De dag begint vaak met periodeonderwijs: een paar weken lang één vak, zoals taal, met verhalen, liedjes of krijttekeningen. In de middag volgen dan vakken zoals muziek, handenarbeid of euritmie – een soort bewegingskunst. Kinderen zijn actief bezig in de klas en zitten niet alleen met de neus in de boeken. De leraar, die vaak jaren bij dezelfde klas blijft, kent elk kind door en door en geeft lessen die aansluiten bij hun leeftijd en het niveau.

De klas ademt rust (op de actieve kinderen na), met planten en seizoensversieringen voor feesten zoals Sint Michaël. Het draait bij dit type klas om een vast ritme, niet alleen om toetsen afvinken. Vrijeschoolonderwijs is net een tikje anders: een plek waar leren en beleven hand in hand gaan.

Vrijeschoolonderwijs geeft kinderen een brede basis, maar het gaat niet altijd van een leien dakje. De vrije aanpak vraagt veel van leerlingen leraren, en soms knelt het. Ook kunnen de resultaten bij vrijeschoolonderwijs tegenvallen en kunnen kinderen niet goed voorbereid zijn op het middelbaar of vervolgonderwijs.

Al die aandacht voor schilderen of liedjes maken is prachtig, maar vakken zoals rekenen/wiskunde en Nederlands krijgen daardoor wel minder ruimte. Cijfers laten zien dat basisschoolkinderen hierdoor soms achterlopen op reguliere klassen. De jaarklassen, met wekenlange lessen over bijvoorbeeld natuur, zijn niet altijd ideaal voor kinderen die extra hulp nodig hebben. Dat kan hen in de kou laten staan. En de antroposofische inslag, met feesten zoals Sint Michaël, voelt niet voor elke ouder als een warme deken.

Leraren hebben het binnen vrijeschoolonderwijs relatief zwaar doordat zij telkens moeten meegroeien met de klas. Ze blijven jaren bij dezelfde klas, bedenken lessen met bijvoorbeeld breien of fluitspelen, en ook dat kost relatief veel tijd. Sommige ouders twijfelen verder door verhalen over de lage vaccinatiegraad in vrijeschoolkringen. En de sprong van vrijeschoolonderwijs naar het toetsgerichte middelbare schools? Die is soms pittig. Vrijeschoolonderwijs is net een tikkie apart: geweldig voor wie het past, maar lang niet altijd een match.