Een veilige school begint met duidelijke afspraken en een warme houding van alle volwassenen. KiVa is een aanpak die scholen helpt om het sociale klimaat te verbeteren en leerlingen te leren hoe ze met elkaar omgaan. Voor docenten is het fijn dat er lessen, werkvormen en hulpmiddelen zijn die aansluiten bij de dagelijkse praktijk. Zo wordt werken aan welbevinden geen losse activiteit, maar een vast onderdeel van het onderwijs en het mentoraat. Je hoeft dus niet te wachten tot er spanning in de groep is.
KiVa uitgelegd voor docenten
KiVa is een schoolbreed programma dat is ontwikkeld in Finland en in veel landen wordt gebruikt. Het richt zich op preventie en op een duidelijke aanpak wanneer er toch problemen ontstaan. De kern is dat de hele groep leert wat respectvol gedrag is en dat leerlingen weten bij wie ze terechtkunnen. Als docent werk je met vaste lesonderdelen, gesprekken en observaties. Daardoor krijg je sneller zicht op de groepsdynamiek en op kleine signalen die later groter kunnen worden. Dit maakt het ook makkelijker om nieuwe klassen snel goed te starten.
Wat leerlingen leren in KiVa lessen
De lessen gaan over thema’s als emoties herkennen, samenwerken, vriendschap, online gedrag en het steunen van klasgenoten. Je gebruikt opdrachten, korte filmpjes en rollenspellen die passen bij de leeftijd. De nadruk ligt op het versterken van positief gedrag en op het oefenen van praktische vaardigheden. Leerlingen ontdekken dat zij invloed hebben op de sfeer in de klas. Dit helpt ook bij andere doelen, zoals rustigere overgangen, betere samenwerking bij projecten en meer betrokkenheid tijdens het leren. Zo sluit KiVa goed aan bij burgerschap en mentoruren.
De invloed van omstanders in de klas
KiVa maakt duidelijk dat pesten niet alleen een probleem is tussen twee leerlingen. Omstanders spelen vaak een grote rol. Soms lachen ze mee, soms kijken ze weg, en soms durven ze niet in te grijpen. In de lessen bespreek je deze rollen op een veilige manier, zonder namen te noemen. Je laat zien hoe leerlingen steun kunnen geven aan een slachtoffer en hoe ze hulp kunnen vragen aan een volwassene. Daarmee verschuift de norm in de groep naar helpen in plaats van aanmoedigen. Ook online kan dit verschil groot zijn.
Van signaleren naar handelen als team
Een sterke aanpak vraagt om samenwerking binnen de school. Veel scholen werken met een KiVa team dat gesprekken voert, stappen vastlegt en contact houdt met ouders. Als mentor of vakdocent kun je signalen doorgeven en afspraken ondersteunen in je les. Denk aan een vaste korte check in bij de start van de week, een rustige manier van aanspreken en duidelijke regels voor online groepsapps. Door deze routines ontstaat er consistentie, wat leerlingen veiligheid geeft. Dit maakt het gesprek met ouders vaak rustiger en duidelijker. Je houdt zo iedereen op één lijn.
Zo groeit KiVa mee met de schoolcultuur
Het Kiva anti pest programma helpt scholen om preventie en interventie te combineren. Voor docenten betekent dit dat je niet alles alleen hoeft op te lossen. Je werkt met een gedeelde taal, vaste protocollen en lesmateriaal dat je kunt aanpassen aan je klas. Ook nieuwe collega’s kunnen zo snel aanhaken. Ook kun je resultaten volgen via vragenlijsten of korte evaluaties, zodat je ziet of de sfeer verbetert. Wanneer KiVa lang genoeg wordt volgehouden, groeit het uit tot een cultuur waarin respect en verantwoordelijkheid vanzelfsprekend worden. Leerlingen ervaren dan meer rust en vertrouwen in hun schooldag.
Er zijn bij dit artikel nog geen reacties geplaatst