Onderwijsraad zet vorming op de agenda

Het onderwijs heeft een belangrijke taak in de vorming van jongeren. Op school kunnen jongeren kennisnemen van tradities en moraal, om daarmee hun blik op de wereld te verbreden. Een brede cultuuroverdracht vormt hun persoonlijkheid en bereidt hen tegelijkertijd voor op het functioneren in de samenleving. "Vormend onderwijs is belangrijk omdat jongeren een eigen plaats in deze wereld moeten bepalen. Van een vanzelfsprekend levenspad is voor velen geen sprake meer. Jongeren hebben enorm veel keuzemogelijkheden. Daarmee ontstaat een grote behoefte aan zingeving en oriëntatie", aldus Geert ten Dam, voorzitter van de Onderwijsraad. De Onderwijsraad heeft het advies Onderwijs vormt geschreven op verzoek van de Eerste Kamer. In het advies roept de raad op de vorming van jongeren in het onderwijs nadrukkelijker op de agenda te plaatsen.

Een eigentijdse invulling van vorming is nodig en belangrijk. De hedendaagse samenleving stelt hoge eisen aan kinderen en jongeren. Ze hebben oriëntatiepunten nodig om hun weg te vinden in een samenleving die steeds diverser wordt. Kennisnemen van literatuur, filosofie, godsdienst, of beroepsethiek kan hen daarbij helpen. Op school kunnen leerlingen tevens leren de dialoog aan te gaan en van andere opvattingen en waarden te leren. Leraren vervullen een belangrijke rol bij vorming. Door kennis te verdiepen en waardevol te maken verbreden zij de wereld van leerlingen en studenten Bovendien vervullen leraren - bedoeld of onbedoeld “ altijd een voorbeeldrol voor leerlingen. Leraren zien vorming ook als hun taak, zo blijkt uit opinieonderzoek onder leraren. Tegelijk ervaren velen ook moeite met hun vormende rol.

Uit een inventarisatie naar vormingspraktijken binnen scholen blijkt dat er tal van aansprekende voorbeelden zijn te vinden. Bijvoorbeeld van leraren die actuele thema's in hun lessen betrekken en daarmee de waarde van hun vak laten zien, of die met leerlingen in gesprek gaan over meer fundamentele vragen. Maar ook van leraren die laten zien wat henzelf inspireert, of die laten zien en ervaren dat je door je ergens volledig voor in te zetten onverwachte resultaten kunt boeken. Wel blijkt dat vormingsactiviteiten vaak weinig geëxpliciteerd en doordacht plaatsvinden.

De Onderwijsraad roept op vorming een nadrukkelijker plaats te geven in het onderwijs. Schoolleiders en bestuurders kunnen leraren ondersteunen bij hun vormende rol, door een heldere pedagogische visie te ontwikkelen: wat willen wij als school met ons onderwijs, wat willen we leerlingen of studenten bieden aan oriëntatie en zingeving en welke waarden staan daarin centraal? Daarnaast is het belangrijk dat er voldoende ruimte en tijd is voor persoonlijke contacten tussen leraren en leerlingen.

Een samenvatting en een achtergrondstudie met essays vindt u op http://www.onderwijsraad.nl/. Tegelijk met de publicatie van het advies verschijnt ook het jaarboekje 2010: Hoe vormt het onderwijs jongeren? Het jaarboekje bevat goede voorbeelden uit de praktijk.